Kimyonun faydaları nelerdir, nasıl kullanılır? Kimyon çayı nasıl yapılır?
Kimyon, maydanozgiller familyasından otsu bir baharattır; anavatanı Akdeniz ve Orta Doğudur. Türk, Latin, Hint ve Arap mutfağında yaygın kullanılan bir baharat olan kimyon aynı zamanda eski çağlardan beri şifalı bir bitki olarak da kullanılmıştır. Siyah kimyon tohumları, karbonhidrat, mineraller, protein ve yağ asitleri de dahil yaklaşık 100 farklı kimyasal bileşen içerir. İslam kültüründe özel bir yeri bulunan kimyonun ölüm dışındaki tüm hastalıkları iyileştirdiğine inanılır. Kalp ve damar sağlığına ve diyabete iyi gelen kimyon bağışıklık sistemini de güçlendirmektedir. Sağlığa pek çok faydası bulunan kimyonun aşırı tüketimi ciddi sağlık sorunlarına neden olabildiği için ölçülü kullanmakta fayda vardır.
Kimyon nedir?
Kimyon, başta Meksika, Hint, Afrika ve Asya olmak üzere dünyanın pek çok yerinde karabiberden sonra en yaygın kullanılan baharattır. Kurutulmuş tohumlar veya öğütülmüş toz şeklinde satılır. Köri tozu gibi birçok baharat karışımında da kullanılır. Ayrıca yemeklere lezzet katmasının yanı sıra, yıllardır dünyanın birçok yerinde şifa amaçlı da kullanılmaktadır. Bazı Güneydoğu Asya ülkelerinde sindirim, öksürük, ağrı ve karaciğer hastalıklarında kullanılır.
Kimyonun besin değeri
Tam anlamıyla bir demir deposu olan kimyon, vitamin ve mineraller açısından oldukça zengin olan bir bitkidir. Kimyon tohumu, yüksek oranda kalsiyum, potasyum, magnezyum içerir. A, B12, B6, C ve D vitaminleri açısından da ideal bir kaynaktır. Aminoasitler, protein, karbonhidrat açısından da zengin olan kimyon, lifli bir besindir.
Kimyon faydaları
Sindirimi düzenler
Kimyonda yer alan magnezyum, sodyum ve uçucu yağlar; sindirim sistemini hızlandırır, bir miktar sıcak suya eklenerek, tüketildiğinde mide ağrılarına iyi gelir. Kimyon, şişkinlik başta olmak üzere çoğu gastrointestinal bozuklukları tedavi edicidir. İrritabl bağırsak sendromu semptomlarını hafifletir. Etkili bir gaz giderici olarak, gaz problemlerinizi hafifletir.
Kimyondaki timol isimli madde, bağırsaklardaki besinlerin sindirimden sorumlu emzimleri salgılayan salgı bezlerini uyarır. Kimyonun aroması, ağızdaki tükürük bezlerini harekete geçirir, gıdaların sindirimini kolaylaştırır.
Kas ve kemik gelişimini destekler
Demir deposu olarak bilinen kimyon, çocuklarda büyümeyi destekler. Genç kadınların adet döneminde kaybettikleri kanın yenilenmesini sağlar. Çocuklar tarafından tüketildiğinde çocukların sağlıklı kas ve kemik gelişimine katkıda bulunur. Demir eksikliği ile karşılaşmamak için yemeklerinize bir miktar kimyon baharatı ilave edebilirsiniz.
Diyabetin tedavisine yardımcı olur
Kandaki yüksek şeker miktarını azaltan kimyon, diyabet tedavisinde etkilidir. Kanda üretilen şeker, normal işlevini kaybettiğinde proteine bağlanırken AGE’ler oluşur. AGE’ler, böbrek, sinir ve küçük kan damarlarına zarar verirler. Kimyonda AGE’leri azaltan önemli bileşenler bulunur. Kimyon takviyeleri ile kan şekeri kontrol altında tutulabilir.
Serbest radikallere karşı hücrelerimizi korur
Fenoller, flavonoidler ve alkaloidler açısından zengin bir antioksidan olarak, vücudumuza zarar veren serbest radikallerle savaşır. Vücudumuzu zararlı kimyasallardan uzak tutarak, oksidasyon sürecini önler. Serbest radikallerin inflamasyona yol açmasının ve DNA’ya zarar vermesinin önüne geçer.
Yüksek kolesterolü düşürür
Kötü LDL kolesterol seviyelerini düşüren kimyon, sağlıksız kan trigliseritlerini azaltır. Yapılan bilimsel bir çalışmada kimyon takviyeleri kullanan hastaların kan kolesterolünde düzelmeler elde edilmiştir. Ancak, diyette baharat olarak kullanılan kimyonun aynı etkiye sahip olup olmadığı henüz bilinmemektedir.
Gıda kaynaklı hastalıkları önler
Antimikrobiyal birtakım özelliklere sahip olan bu şifalı bitki, gıda kaynaklı enfeksiyon riskini en aza indirger. Sindirildiği zaman antibiyotik olarak hareket eden megalomisin isimli bir bileşeni serbest bırakır. Gıda kaynaklı bakteri ve enfeksiyoz mantar gelişimini önler. Birtakım bakterilerin ilaç direncini azaltır.
İlaç bağımlığından kurtulmaya destek olur
Farelerde yapılan bilimsel çalışmalar doğrultusunda kimyonun bağımlılığı ve yoksunluk belirtilerini azalttığı tespit edilmiştir. Ancak, bu etkinin insanlarda geçerli olup olmadığı henüz açıklığa kavuşmamıştır.
Astım ve bronşiti tedavi eder
Tıpkı bir balgam söktürücü gibi davranan kimyon, balgamın hapşırma, öksürme ve tükürme yollarıyla dışarı atılmasını sağlar. Astım ve bronşit gibi solunum yolu enfeksiyonlarının doğal tedavisinde kimyon çayından yararlanılabilir.
Kanseri önler
Anti-kanserojen ve antioksidan olarak, kolon ve meme kanseri başta olmak üzere çoğu kanser türüne yakalanmanızı önler. Tümör oluşumunu durdurarak, tümörün daha geniş alanlara yayılımını engeller.
Kalp sağlığına iyi gelir
Kötü kolesterolle savaşır ve kalp ve damar sağlığına da iyi gelir. Damar tıkanıklığı, kalp krizi ve inme riskini önemli ölçüde azaltır.
Kimyonun cilt ve saçlara faydaları
- Akne ve sivilceler: Detoks etkisi göstererek, cildimizi toksinlerden arındırır. Sivilcelere, cilt kızarıklıklarına ve lekelere, cilt tahrişlerine ve güneş yanıklarına iyi gelir. Cildi canlandırır.
- Deri hastalıkları: İçeriğinde yer alan E vitamini sayesinde cildi besler ve nemlendirir. Cilde uygulanan kimyon macunu, egzama ve sedef gibi deri rahatsızlıklarını iyileştirir. Cildi mantar ve mikrobik enfeksiyonlara karşı korur.
-
- Yaşlanma belirtileri: Ciltteki kırışıklık, sarkma, yaşlılık lekeleri gibi yaşlanma belirtilerini doğal bir şekilde tedavi eder. Daha sağlıklı, genç ve güzel bir cilde kavuşmanıza katkıda bulunur.
- Deri kaşıntıları: Kimyonun yağı, güçlü bir kaşıntı gidericidir. Cildinizde stres ya da farklı nedenlerle oluşan kaşıntıdan şikayetçiyseniz kimyonun tohumlarını kaynar suya ilave edebilir ve bu suyla duş alabilirsiniz. Ya da cildinize yağı ile masaj yapabilirsiniz.
- Saç dökülmesi ve kepek: Saç dökülmesi ve kepek oluşumunu engeller ve yeni çıkan saçların daha sağlıklı ve güçlü olmasını sağlar. Saçlarınızı gürleştirir. Saç dökülmesi için bir miktar siyah kimyonun yağını eşit miktarda zeytinyağı ile karıştırarak saçlara uygulayabilirsiniz. Kapsül şeklinde satılan kimyon yağlarını da kullanabilirsiniz.
-
Kimyon zayıflatır mı?
Kimyonun zayıflatıp zayıflatmadığını tespite yönelik yapılan bir çalışmada bir miktar yoğurda kimyon takviyeleri eklenmiş ve hastalar tarafından tüketilmiştir. Kimyonlu yoğurt tüketenlerin kimyonsuz yoğurt tüketenlere nazaran daha kolay kilo verdiği tespit edilmiştir.
Konsantre kimyon takviyelerinin düzenli kullanımı pek çok çalışmada kilo kaybını kolaylaştırmıştır. Ancak tüm çalışmalardan aynı sonuç elde edilemediğinden bu hususta daha fazla bilimsel çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır. Bununla birlikte kimyon, pek çok diyetisyen tarafından sağlıklı bir şekilde zayıflamak isteyenlere önerilmektedir.
Kimyon çayının faydaları
Kimyonun faydalarından maksimum seviyede yararlanmak adına günde bir iki bardak kimyon çayı tüketebilirsiniz. Bu çay, kimyonun tüm faydalarına sahiptir. Hafızayı güçlendirmenin yanı sıra depresyon tedavisinde etkilidir. Stres ve gerginliğe iyi gelir, sizi sakinleştirir ve gerginliğinizi alır. Gece yatmadan birkaç saat önce içilen bir fincan kimyon çayı, daha rahat uyumanızı sağlar.
Kimyon çayı nasıl hazırlanır?
Öncelikle 1 bardak suyu ve 1/2 çay kaşığı kimyon tohumunu bir cezveye koyun. Kaynadıktan sonra çayı 5 dakika demlenmeye bırakın. Çayınız ılıdığında içebilirsiniz.
Kimyon nasıl kullanılır?
Kimyonun pek çok kullanım şekli mevcuttur. Aktarlarda toz halinde satışa sunulan kimyon tozu, yemeklerde baharat olarak kullanılır. Kimyonun tohumunun demlenmesiyle çay hazırlanabilir. Yağı ise cilt rahatsızlıklarında topikal olarak uygulanabilir. Ayrıca bu yağ saçları beslemek için şampuanların içine az miktarda eklenebilir. Bununla birlikte kozmetik sektöründe üretilen pek çok cilt ve saç bakım ürününde de kimyon özütü yer almaktadır.
Kimyon kullanılan yemekler
Kimyon çoğu yemeğe lezzet katan bir baharattır ancak keskin kokusu nedeniyle fazla kullanıldığında yemeklerin tadını baskılayabilir. Bu yüzden dikkatli kullanılmalıdır. Neredeyse bütün et yemeklerinde kullanılabilir. Köfte, tandır, çöp şiş, kebap çeşitleri ve tavuk yemeklerine çok yakışır. Ayrıca etleri marine ederken de kullanabilirsiniz.
Kimyon sadece et yemeklerinde değil sebze yemeklerinde de kullanılabilir. Özellikle kuru fasülye, mercimek, nohut gibi bakliyat yemeklerinin vazgeçilmez baharatıdır. Eğer hint ya da ortadoğu mutfağına ait yemekler pişiriyorsanız kimyonu bolca kullanabilirsiniz.
Hamileyken kimyon kullanımı
Hamilelikte kimyonun kullanımı, anne adaylarının sıklıkla karşılaştığı gaz, sindirim, hazımsızlık gibi pek çok sindirim sorununu giderir. Aynı zamanda anne adayının stresini ve gerginliğini alır. Ancak aşırı tüketimi, hamilelikte erken doğuma ve hamileliğin düşükle sonuçlanmasına neden olabilir. Bu konuyla ilgili yeterli araştırma olmadığı için dikkatli kullanmak ve aşırıya kaçmamak gerekir.
Emzirirken kimyon kullanımı
Kimyon, emziren anneler tarafından tüketildiğinde annede süt salgılanımını ve sütün kalitesini arttırır. Kimyonun aynı zamanda anne sütünün kokusunu güzelleştirici bir özelliği de vardır. Bir çay kaşığı şeker ve toz kimyonu karıştırın ve yatmadan önce her gün ılık sütle tüketin. Ayrıca çok aşırıya kaçmadan çayını da içebilirsiniz.
Kimyon zararları ve yan etkileri
Kimyonun aşırı tüketimi birtakım yan etkilerle karşılaşmanıza neden olabilir. Bu yan etkiler, daha çok kimyonun içeriğinde bulunan maddelere karşı aşırı hassasiyeti bulunan kişilerde görülür. Uzun bir süre boyunca kimyonun düzenli tüketimi, ciddi sağlık sorunlarını beraberinde getirebilir. Kimyonun zararlarını ve yan etkilerini ise aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:
- Mide ekşimesi
- Aşırı geğirme
- Uzun süreli kullanımda böbrek ve karaciğer hasarı
- Zihinsel bulanıklık, mide bulantısı ve uyuşukluk gibi narkotik etkiler
- Diyabet hastalarında düşük kan şekeri seviyesi
- Baş dönmesi
- Karın ağrısı
- Deri döküntüsü gibi alerjik reaksiyonlar
Kimyon çayını kimler kullanamaz?
Şeker hastalarının kimyonu tüketirken dikkatli olması ve aşırıya kaçmamaları gerekir. Kimyon tüketimi, kan şekerini düşürebilir. Ayrıca düzenli tüketildiğinde bağımlılığa neden olan narkotik etki gösteren bir bitkidir. Bu yüzden kimyon tüketiminde bilinçli ve dikkatli davranmanız gerekir. Kronik bir rahatsızlığınız bulunuyorsa kimyon çayı tüketmeden önce doktorunuza danışmalı, kullandığınız reçeteli ve reçetesiz ilaçlara dair doktorunuza bilgi vermelisiniz.